To, że jako społeczeństwa słyszymy gorzej jest faktem. Ma na to wpływ wiele czynników, ale przed wszystkim problemem jest stale otaczający nas hałas oraz dostępność narzędzi, które mogą skutecznie popsuć nam słuch. Te ostatnie to choćby słuchawki douszne, czyli takie, które „wtykamy” sobie do środka ucha. Są wygodne, coraz tańsze, ogólnie dostępne. Tymczasem stanowią dla naszych uszu zagrożenie. W pewnym momencie orientujemy się, że radio gra jakoś ciszej, oglądając film zwiększamy głośność o kilka stopni, a przy okazji zwykłej rozmowy coraz częściej prosimy o powtórzenie ostatniego zdania. Takich „cichych-niecichych” zabójców naszego słuchu jest więcej. Hałas naprawdę nas zmienia.

Słyszysz?
Kampania Słyszę Dobre Dźwięki staje w obliczu wyzwań coraz głośniejszej współczesności. W sezonie artystycznym 2018/2019 szczególną uwagę poświęcono więc zagrożeniom, jakie niesie ze sobą zanieczyszczenie środowiska hałasem i temu, jak mu zapobiegać lub minimalizować.

W działaniach, których celem jest przede wszystkim zwiększenie świadomości użytkowników miast i osób decyzyjnych na temat świata dźwięków, w którym żyjemy, Filharmonię w Szczecinie wspierają partnerzy lokalni i ogólnopolscy: firma ECOPHON, Stowarzyszenie na rzecz Lepszej Akustyki w Budynkach „Komfort ciszy”, Zachodniopomorskie Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS, pAudio Technologies Sp. z o.o. i Szkoła Podstawowa w Reczu (laureaci pierwszej edycji konkursu na Szkolne Strefy Harmonii). Dzięki wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, działania w ramach kampanii Słyszę Dobre Dźwięki mogły być przeprowadzone w znacznie większej skali.

Jednym z nich był koncert ODRA SOUND DESIGN Michała Zygmunta – multiinstrumentalisty, kompozytora i miłośnika dźwięków rzek. W Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem (21 kwietnia) artysta dał niezwykły koncert, którym wypełnił salę kameralną Filharmonii w Szczecinie dźwiękami ptaków i wody.

Tęsknota za zielenią i wodą zainspirowała nas również do szukania tzw. Miejskich Stref Harmonii. W 2018 roku zaprosiliśmy szczecinian do głosowania na przestrzeń, do której uciec można przed kakofonią miejskich dźwięków. Padło na… Staw Brodowski. Tę zieloną oazę na terenie osiedla Niebuszewo charakteryzuje nie tylko najniższy poziom hałasu ze wszystkich zaproponowanych punktów, ale też – według mieszkańców – największy potencjał rekreacyjny. Warto tam wpaść i w spokoju zrelaksować się po pracy, ale miejsce to też może służyć jako arena kameralnych koncertów czy wydarzeń aktywizujących lokalną społeczność. Pierwsza Miejska Strefa Harmonii została otwarta w słoneczne majowe popołudnie – oznaczono ją niestandardową, pływającą po tafli wody, tablicą informacyjną. Dodatkowo, znajdujący się tam tzw. Kącik Seniora wspólnie z uczestnikami wydarzenia został dodatkowo ozdobiony pachnącą lawendą, różami i szałwią. Działanie zostało zrealizowane we współpracy z Zakładem Usług Komunalnych w Szczecinie.

Zobacz reportaż ze Święta Harmonii

Dobre dźwięki w szkołach
Szkoła to przestrzeń głośna, pełna różnych, niekoniecznie dobrych dźwięków. Poziom zgiełku podczas przerw nie tylko zaburza koncentrację, powoduje szybsze zmęczenie i pobudza agresję wśród dzieci i młodzieży, ale też w dłuższej perspektywie może być szkodliwy dla zdrowia. Szkolna wrzawa często osiąga poziomy zwykle spotykane w zakładach przemysłowych czy na lotniskach! A wystarczy niewiele, by na tym oceanie zgiełku stworzyć wyspę spokoju.

Udowodnił to Paweł Kornicz, nauczyciel muzyki w Szkole Podstawowej nr 35 w Szczecinie, który jako pierwszy stworzył w swojej szkole przestrzeń wolną od hałasu. To właśnie jego inicjatywa i otwartość na współpracę zainspirowała nas do promowania i wspierania tworzenia takich miejsc. Dlatego w 2019 roku Filharmonia w Szczecinie ogłosiła drugą już edycję konkursu na Szkolne Strefy Harmonii. Ma on na celu nie tylko nagrodzenie najlepszych przestrzeni relaksu, w których słuch może odpocząć a zdolność do koncentracji zregenerować się, ale też promowanie odpowiedzialnej postawy, pozwalającej na bezpieczne i radosne „kolekcjonowanie dobrych dźwięków” od najmłodszych lat. Pierwszą edycję wygrała Szkoła Podstawowa w Reczu, drugą – Publiczna Szkoła Podstawowa w Bezrzeczu. Zwycięskie szkoły w nagrodę otrzymały wysokiej jakości sprzęt i wydawnictwa muzyczne oraz książkowe, a dzięki wsparciu partnera kampanii, firmie ECOPHON – także materiały do dalszego wyciszenia strefy. Wartość nagród przekroczyła kilka tysięcy złotych, a obie szkoły stały się również partnerami akcji.

Kampania nie pomija też osób dorosłych. Wśród zrealizowanych działań jest konferencja skierowana dla nauczycieli, pedagogów, dyrektorów placówek oświatowych, animatorów i przedstawiciela trzeciego sektora. Zrealizowana w lutym 2019 przyciągnęła do Filharmonii dziesiątki osób zainteresowanych poruszanymi tematami – od nauki języków z wykorzystaniem dźwięków, przez normę akustyczną obowiązującą obecnie, aż po sposoby pracy animacyjnej w projektach prozdrowotnych czy proekologicznych. Do udziału w konferencji i prowadzeniu warsztatów zaproszono ekspertów-praktyków, w tym m.in. surodpedagożkę Joannę Tracz, aktywistkę miejską Marzenę Białowolską, czy Mikołaja Jarosza – specjalizującego się w zagadnieniach akustyki wnętrz w obiektach sportowych i oświatowych. Uczestnicy wychodzili zainspirowani, czasem zamyśleni, a większość z nich żałowała, że wszystko trwało tak krótko.

Zobacz reportaż z konferencji

Wśród tematów warsztatowych znalazło się też tworzenie tzw. gier miejskich, dla których inspiracją mogą być dźwięki i przestrzeń. W ramach kampanii SDD Filharmonia w Szczecinie organizuje taką grę dla dzieci i młodzieży – od dwóch lat zawsze 21 marca, czyli w Dzień Wagarowicza. Tym razem pod nazwą „Gra o ton” kryła się rywalizacja pomiędzy drużynami, których celem było uwolnienie Księżnej Ciszy i wytresowanie Smoka zwanego Hałasem. Na każdej stacji musieli nie tylko zmierzyć się z zadaniami o różnym stopniu trudności, ale także zapoznać się z tajemniczymi nazwami i przyrządami, jak np. decybelomierz. Udział w grze jest też niezwykłą okazją do poznania Filharmonii od podszewki – uczestnicy mają bowiem możliwość wejść do przestrzeni na co dzień dla nich niedostępnych.

Prowadzone przez Filharmonię przy wsparciu wielu partnerów działania zaangażowały setki osób – zarówno jako odbiorców i uczestników, jak i wolontariuszy, specjalistów, lokalnych liderów i przedstawicieli instytucji samorządowych lub oświatowych. To jedyna instytucja kultury w regionie, a może i w Polsce, która w taki sposób łączy działania artystyczne i animacyjne z edukacją ekologiczną. Konkurs na szkolne strefy harmonii zainspirował szkoły z całego regionu, by zajęły się tematem hałasu, akcje promocyjno-edukacyjne zaś były okazją do poruszenia najważniejszych kwestii związanych z jego wpływem na środowisko i sposobami na przeciwdziałanie jego skutkom w codziennym życiu. Kampania Słyszę Dobre Dźwięki to skok w przyszłość – bo zmiany, które wprowadzimy dziś będą miały wpływ na to, w jakim świecie będziemy żyli, jakimi ludźmi będziemy i jakie dźwięki będą nas otaczać.